Gebruiksaanwijzing

Het vak esthetica in tien punten samengevat!

1. Hoe gaat het vak esthetica in zijn werk?
2. Voorkennis
3. Locatie
4. Wat leer je?
5. Hoe gaan we te werk?
6. Hoe wordt dit vak beoordeeld?
7. Resultaat
8. Wat kan je er later mee doen?
9. Missie 
10. Wat schrijven de overheid en het katholiek onderwijs voor?

1.Hoe gaat het vak esthetica in zijn werk?

-Vanaf het vijfde jaar krijg je bij ons op school esthetica. Tijdens deze twee jaren leg je een KunstTraject af. 

-In esthetica gaat het er anders aan toe dan in andere vakken. Hier zijn geen proefwerken of overhoringen bv. Want, de manier waarop je met kunst omgaat en je houding tegenover kunst worden hier beoordeeld. 

-De cursus is opgesplitst in twee onderdelen:

1. Een lessenreeks bestaande uit 2X25 lessen (5de jaar: 25 / 6de jaar: 25) van één lesuur per week.

2. Een reeks buitenschoolse kunstactiviteiten op zelfstandige basis. Het gaat om 6 activiteiten netjes verspreid over twee schooljaren: per trimester wordt één activiteit afgerond. Deze activiteiten vervangen de gebruikelijke proefwerken.

De lessen

In vijftig sessies word je ondergedompeld in kunst. Zuiver theoretische lessen worden er niet gegeven. Tijdens de lessen ga je samen met de leerkracht of onder begeleiding ervan aan de slag. Soms werk je individueel, soms in groepjes. Je krijgt deels inspraak tijdens de lessen. De leerkracht stuurt je bij waar nodig, maar je gaat ook jezelf beoordelen en bijsturen. Interactie is erg belangrijk!

Er wordt naar gestreefd in een ongedwongen sfeer te kunnen werken. Maar... overgave is een must!

Resultaten van onze lessen komen op de blog. Een reporter wordt aangesteld om beeld- en/of geluidsimpressies te maken van de les. 

Buitenschoolse kunstactiviteiten op zelfstandige basis

Er zijn twee soorten kunstactiviteiten of projecten : De Uitdaging en Carte Blanche (zie navigatiebalk).

Durf jij De Uitdaging aan?- Je woont enkele kunstactiviteiten in niet-commerciële professionele kunsthuizen bij (er is een lijst van locaties op deze blog beschikbaar). Ook zijn er enkele alternatieven. Twee ervan ga je aan in het 5de jaar. De andere twee zijn voor het zesde jaar. Rond deze activiteiten ga je aan de slag. Het uiteindelijke resultaat (dat zeer diverse vormen kan aannemen) wordt grondig voorbereid en bijgestuurd door de leerkracht. Je eindresultaat komt op je blog. Jezelf steeds verbeteren. Je grenzen verleggen. Uit je comfortzone stappen. Daar draait het om!

Carte Blanche - Voor de resterende twee activiteiten, eentje in het vijfde en eentje in het zesde jaar, ben je vrij! Je krijgt Carte Blanche. Het is hier aan jou om te tonen wat jij kunst vindt! Jij prijst hier jouw kunstactiviteit, kunstwerk of kunstenaar aan! Verras ons!

-Tijdens esthetica maak je een proces door, dat overigens niet zal af zijn nadat je hier afstudeert. We spreken hier van een KunstTraject dat je aflegt. Jouw zelf ontworpen individuele blog is getuige van dit Traject. We bewaren je volledige blog tot de dag dat je hier afstudeert. Maar daarmee is het proces niet afgelopen. Een  kunstwerk is een work in progress. Jouw persoonlijk KunstTraject eveneens.

2.Voorkennis

Voor deze cursus is geen voorkennis vereist. Iedereen is hier welkom!

Maar... 

• als je van esthetica en kunst wilt genieten
• als je er iets van wilt leren
• als je er iets aan wilt hebben voor later

dan is het nodig dat: 

• je openstaat voor kunst

• je vooroordelen thuis laat

• je nieuwsgierig bent naar de wereld achter de kunst
• actief deelneemt aan het vak        

Kunstenaar David Bade zegt het zo:

"Ik geloof dat de verbeelding in eenieder zit. (...) Het is een smeulend vuurtje. Mijn taak is dan om dat op te poken zodat het gaat branden. En dat gebeurt ook vaak. Niet altijd, er zijn mensen die zo vast zitten, niet open zijn, of open te maken zijn, zodat het vuur niet wil branden. (...) nu ja, er zijn altijd mensen die protesteren. Die zijn tegen. Die zijn tegen elke vorm van verandering." 

3.Locatie

De lessen gaan door in een vast lokaal (A205). Nu is het nog een gezellig ouderwets auditorium (een beetje zoals aan de universiteit, maar dan in het klein). Het lokaal ondergaat komend schooljaar echter een metamorfose! De tribune gaat eruit en er komen "eilandjes" in de plaats, die je op verschillende manieren combineert. Later wordt het mogelijk met draadloze digitale middelen en internet aan de slag gaan. Het wordt dan lekker dynamisch!

4.Wat leer je?

 

The Power of Art - Kennis, inzicht, vaardigheden in esthetica

je leert 

• kunstgrepen aan: zelf naar kunstwerken kijken/luisteren; een kunstwerk hartstochtelijk beleven; een kunstwerk uit te pluizen; zelf verbanden te leggen; kunstwerken te interpreteren.
• speurwerk te verrichten rond het kunstwerk. Het speurwerk haak je vervolgens vast aan de bovenstaande kunstgrepen. Zo wordt het kunstwerk een eyeopener. 
• werken rond en met vormelijke aspecten van een kunstwerk zoals licht, kleur, compositie, technieken,...
• omgaan met symbolen en metaforen.
• de persoonlijkheid van kunstenaars kennen: hun denk- werk- (techniek, creatieproces,...) en leefstijl; hun eigenzinnige tegendraadse kijk op mens en wereld en hoe ze die vormgeven in hun kunstwerken.
• een woordenschat en begrippen/keywords aan om over kunst te spreken en te schrijven: bv. conceptuele en abstracte kunst.
• filosoferen over kunst, kunstwerken en kunstenaars. En erover van gedachten te wisselen met anderen.
• een eigen mening te vormen over kunst.
• creatief aan de slag te gaan rond kunst(projecten) door: zelf ideeën te ontwikkelen, te ontwerpen, vrij te associëren of iets creatiefs er rond te maken.
• intuïtief, associatief en met je gevoelens te werken. Deze werk- en denkwijzen zijn in kunst courant. Je leert hier op een andere minder schoolse manier.
• deel te nemen aan en te werken rond kunstactiviteiten via het project De Uitdaging. 
• kunst en commercie van elkaar te onderscheiden. 
• de bovenstaande leerdingen te linken aan en toe te passen op jezelf en de wereld/samenleving om je heen.  

Inhoud: dingen die aan bod komen

A.Hedendaagse kunst/Art Now.Je leeft hier en nu. Kunst van nu vertelt je iets over jou nu. Het accent in de cursus esthetica ligt dan ook logischerwijs op actuele tendensen in de hedendaagse kunst. Hedendaagse kunst/Art Now is één groot laboratorium waar volop wordt geëxperimenteerd rond nieuwe vormen en inhouden. Daarbij wordt in het bijzonder ook aandacht besteed aan jonge, nieuwe kunstenaars of kunstenaars-in-wording. 

B.Verbindingen.  In de cursus worden projecten georganiseerd over verbanden tussen... 

• Oud en nieuw: hedendaagse kunst is geworteld is de kunstgeschiedenis. Oudere en nieuwe kunstwerken  worden naast elkaar gelegd en vergeleken. Blijkt dat ze in elkaar overlopen. We krijgen inzicht in de evoluerende tijdsgeest; in de ontwikkelingen, werkwijze en vormgevingen in de kunst. 

• Kunstdisciplines: film, muziek, theater, mode, fotografie, design, architectuur, beeldende kunst... 

• Lage en hoge kunst

• Westerse en niet-westerse kunst 

• Kunst en andere domeinen uit de maatschappij: exacte wetenschap, economie, technologie, politiek, filosofie, cultuurhistorisch domein, psychologie, sociologie, psychiatrie, pedagogiek, wiskunde...  
  

C.Thema's in kunst. Je onderzoekt op welke manier één van volgende thema's in kunst worden omgezet:

• Oorlog
• Verhaal, mythe of sprookje
• Natuur
• Liefde
• Dood
• Geloof

D.Kunst en maatchappij

Hoe gaan kunstenaars met de maatschappij om vandaag? Hoe staan ze in die maatschappij? Hoe engageren zij zich tegenover de maatschappij? We onderzoeken het! Voorbeelden: Ai Wei Wei, de Franse streetartkunstenaar JR, de gebroeders Dardenne,...

 

E.Het universum van de kunstenaar  

Je maakt het universum van een kunstenaar tastbaar voor je klasgenoten of je maakt samen met de hele klas het verhaal rond een kunstenaar.

 

5.Hoe gaan we te werk?

Beste leerlingen 

Zie hem zitten: Joseph Beuys! Kunstgoeroe uit de jaren zestig. De kunstenaar -met zijn hoed- zit hier tussen zijn studenten van de kunstacademie (1969). Ze zijn in gesprek. 

"Jeder Mensch ist ein Künstler" zei Joseph. Elke mens is in feite kunstenaar! 

Daar geloven ook wij in! Elk van jullie heeft een kunstvibe in zich!

"Ik geloof dat de verbeelding in eenieder zit. (...) Het is een smeulend vuurtje. Mijn taak is dan om dat op te poken zodat het gaat branden." aldus kunstenaar David Bade. De kunstvibe moet bij elk van jullie aan het branden gaan!

Hoe realiseren we dat concreet?

-Niet door overhoringen of proefwerken te maken, maar dooor oefeningen te maken en aan projecten te werken binnen en buiten de les. Zo leer je de nodige vaardigheden mbt esthetica aan en krijg je inzicht in kunst.  Onder oefeningen verstaan we het trainen van specifieke vaardigheden: bv. op kijken, bv. op analyse, bv. op verbanden leggen, bv. op mening leren onderbouwen. 

-Projecten in de klas worden ingeleid door de leerkracht (soms ook door een oefening). Daarna gaat de hele klas, of een groepje of jijzelf aan de slag: er wordt een onderwerp binnen een thema gekozen. Daarna wordt gebrainstormd wat jullie precies willen bijleren over dat onderwerp en tot welk resultaat het moet leiden. Bv. je wilt een digitaal tijdschrift maken, een kunstenaar naar de klas halen, een presentatie maken, een project, een reportage, zelf een concert organiseren...). Je beslist hoe je dit organiseert (vb. taakverdeling, planning,...) en aanpakt (opzoekwerk, toepassen van vaardigheden). Leerkracht stuurt bij, doet suggesties, geeft tips, geeft voorbeelden, reikt mee materiaal aan. Er wordt in overleg gereflecteerd en geëvalueerd bij elke fase van het project. 

-De Uitdaging en Carte Blanche zijn zelfstandige projecten: je maakt zelf - binnen de gegeven mogelijkheden - een onderbouwde keuze, je bestelt je eigen tickets en organiseert zelf je uitstap naar de kunstactiviteit. Vervolgens maak je een dossier dat wordt bijgestuurd door de leerkracht. In het dossier komen aan bod: oefeningen op observatie en analyse/bespreking, ervaring, opzoekwerk, creativiteit en reflectie. Er wordt een overleg- en bijstuurmomenten voorzien tijdens de les. Tot slot wordt het dossier verwerkt op je blog in de vorm van een essay, een dagboekfragment, een brief, een fictieve televisie-uitzending, een bespreking, een reportage,... dat je aan de wereld toont! De Uitdaging en Carte Blanche vervangen de traditionele overhoringen, taken en proefwerken.

-Werkwijzen die in de klas worden gebruikt: gesprekken, kunstdebatten, toonmomenten, presentaties, onderzoekjes, oefeningen,...

-Er wordt interactief gewerkt: jouw vragen en reacties (zowel van verwondering als van verontwaardiging) op een kunstwerk worden vaak als uitgangspunt gebruikt. We gaan een beetje te werk zoals op de foto bij Joseph Beuys: hij zit tussen de studenten. Samen praten en denken ze na over kunst. 

-Je legt een kunsttraject op maat af. Aan het begin van het vijfde jaar wordt er bekeken waar je staat in verband met kunst (opdracht: kunstautobiografie) en wat je werkpunten zijn om de doelstellingen van het vak te behalen. Regelmatig wordt (her)bekeken waar je staat in het proces dat je aflegt. Een deel van die evaluatie doe je zelf. De leerkracht reageert daarop. 

6.Hoe wordt dit vak beoordeeld? 

-Vaardigheden, een houding en een (leer)proces/ontwikkeling worden beoordeeld in esthetica. Dit gebeurt niet in de vorm van een overhoring of een proefwerk. Deze zaken komen aan bod in de projecten en oefeningen tijdens de les en in je zelfstandig werk buiten school (De Uitdaging en Carte Blanche).

-Wat wordt beoordeeld in esthetica is niet exact meetbaar. Bovendien is het proces nooit af.   Bij elke te evalueren oefening/project, wordt vooraf duidelijk gemaakt waarop je wordt beoordeeld. De evaluatie zelf gebeurt op basis van beoordelingsfiches. Deze stellen vast waar je nog aan kan werken, hoe je dat kan doen en wat je al hebt bereikt. Zowel jijzelf als je leerkracht beoordelen je. Soms gebeurt het ook wel dat jullie leerlingen elkaar beoordelen.  

-Esthetica wil je enthousiast maken voor kunst. Je stimuleren om deel te nemen aan kunst. Je aanmoedigen om denk- en handelswijzen uit de kunst te integreren in je eigen leven, denken en handelen. Esthetica wil positief staan ten opzichte van jou! 

Is het dan mogelijk om een tekort te halen voor dit vak? Dat kàn gebeuren als:

• je een onvoldoende positieve, open en/of actieve houding heb aangenomen tegenover kunst. 
• je onvoldoende inspanning hebt geleverd om de werkpunten aan te pakken. 
• je niet voldoet aan de praktische voorwaarden: bv. je hebt een activiteit te weinig bijgewoond.

 7.Resultaat

Wat levert je een vak als esthetica op? Esthetica levert je een bepaalde houding op. In de eerste plaats in verband met kunst zelf:

• Je kijkt/luistert en ervaart kunst op een diepgaande manier.

• Je verruimt je kijk- en luisterhorizon.

• Je gaat onafhankelijk en kritisch om met kunst.

 Het wordt vooral interessant dat die kunst een springplank is voor véél meer!

 Want, door de confrontatie met kunst en kunstenaars gebeurt er dit allemaal:

1. Je verlegt je grenzen. Je gaat creatiever, inventiever en origineler denken en handelen. In elk domein en in elke job wordt verwacht dat je creatief bent.
2. Je blik op de wereld is verruimd.
3. Je kijkt op een andere manier naar de wereld. 
4. Je durft je meer tegen de stroom ingaan en kritischer zijn.
5. Je krijgt een sterkere persoonlijkheid. Je zal meer uniek en eigen zijn. 

8.Wat kan je er later mee doen?

Behalve op een receptie uitpakken met je verfijnde kennis over kunst, zijn er deze mogelijkheden:

-Elk schooljaar zijn er leerlingen die beslissen om een kunststudierichting te volgen.

-Maar niet iedereen gaat kunst studeren. Wat heb je er dan aan voor later?
Het belang van kunst in deze maatschappij, deelname als toeschouwer
injecteren in je werk, je manier van leven, denken, handelen. In je visie.
Deze opsomming is een omschrijving van een houding. Deze houding is de ultieme doelstelling van het vak: het gaat erom een bepaalde manier van denken en handelen te hanteren in de samenleving waarin je leeft. Om dit te verduidelijken keren we nog even terug naar Joseph Beuys. In artikel kan je dit over hem lezen:
"De kunst is immers in zijn ogen vandaag de dag nog het enige forum waarop (...) creativiteit van haar ondergang gered kan worden. Alle kwalen van onze 20ste eeuwse burgerlijke samenleving komen er volgens Beuys op neer dat de mens zich heeft laten verknechten, doordat hij het fundament van zijn vrijheid, namelijk zijn creativiteit, aan verwaarlozing en vervreemding heeft prijsgegeven. De mens moet hoogstnodig zijn scheppende vrijheid en zelfbeschikking herwinnen, en alleen het domein van de kunst biedt hem daartoe de kans."

dat daarom bijvoorbeeld iedereen kunstenaar is, niet omdat alle mensen tot geniale kunstwerken in staat zouden zijn, maar omdat ze bij alles wat ze uitrichten een creatieve zelfbeschikking aan de dag kunnen leggen. 




Denk- en handelswijzen uit de kunstwereld te injecteren in je eigen leven, denken en handelen in deze maatschappij.

9.Missie
Je leerkrachten esthetica hebben een missie! Ze willen je besmetten met het kunstvirus! Kunstambassadeurs.
Inspirerende mensen: Jan Hoet, David Bade 
Esthetica is een broodnodig vak. 

10.Wat schrijven overheid en katholiek onderwijs ons voor?
Beste leerlingen en ouders,

Misschien wil je graag eens weten wat de overheid en het katholiek onderwijs ons voorschrijven in verband met esthetica? 

Er zijn een vijftal teksten met allerlei richtlijnen waarvan we gebruik maken.  
We lichten ze toe:
1.
De overheid schrijft geen vak "esthetica" voor. Wel vakoverschrijdende eindtermen die direct of indirect te maken hebben met dit vak. Een eindterm is zoiets als een doelstelling of opdracht die de overheid voor ogen heeft met het onderwijs en de samenleving. Vakoverschrijdend betekent zoveel als: over de vakken heen. Het zijn schoolopdrachten. Onze school kiest ervoor om esthetica in te richten om aan een aantal overheidsopdrachten te voldoen.

 

Je kan het document nalezen: http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/secundair-onderwijs/vakoverschrijdend

Esthetica hoort bij de eindterm muzisch-creatieve vorming.  Men streeft naar een kunstgerelateerde cultuuropvoeding die vertrekt vanuit de leefwereld van de jongeren. Sleutelvaardigheden die het meest betrekking hebben op esthetica: creativiteit, esthetische bekwaamheid, mediawijsheid, kritisch denken en open en constructieve houding. 

2.
De overheid baseerde zich op een studie van hoogleraar Anne Bamford. Zij onderzocht de kwaliteit van kunst- en cultuureducatie in Vlaanderen. Je kan het rapport nalezen: http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/kwaliteit-en-consistentie-kunst-en-cultuureducatie-in-vlaanderen

We geven nog dit mee:  "Internationaal onderzoek leert ons dat kunst en cultuur essentiële talen zijn waarmee je de wereld kan begrijpen." (http://www.klasse.be/archief/veel-te-weinig-echte-cultuur-op-school/) Aldus Anne Bamford. 

3.
                                               

Herkomst afbeeldingen:-Foto Joseph Beuys&studenten: http://de.wikipedia.org/wiki/Joseph_Beuys 
-Artikel over Joseph Beuys: De Kesel, Marc, Een academie voor creatieve verrijzenis. Een situering van Joseph Beuys’ kunstpedagogiek. In: De Witte Raaf, editie 50, juli-augustus 1994 - http://www.dewitteraaf.be/artikel/detail/nl/783